Zaken doen als goede zaak

Vis geven of leren vissen?

In filantropie wordt vaak verwezen naar de idee dat het beter is om iemand te leren vissen dan om iemand een vis te geven. Dat geldt natuurlijk niet voor alle problemen. Er zijn heel wat maatschappelijke problemen - zoals rampen en ziektes - waarbij donaties cruciaal zijn. Maar er zijn ook voorbeelden van hoe donateurs organisaties en mensen helpen om meer zelfredzaam te worden, zodat een blijvende impact kan gegenereerd worden.

Inzake armoedebestrijding zijn er ook een aantal organisaties die niet langer enkel voedselhulp geven, maar armen ook helpen om hun slagkracht te vergroten. Dat zorgt voor een boost van het zelfvertrouwen onder armen, waardoor ze meer kansen krijgen én nemen en bijvoorbeeld sneller weer de stap naar werk zetten.

Social enterprises

Schoenmerk TOMS bouwde een impactvolle business met heel wat winst uit via een buy one, give one formule. Ben & Jerry’s, Dopper, Fairphone en Ecover zijn gestart met een probleem en bouwden er een bedrijf rond. Zulke bedrijven worden social enterprises of impactbedrijven genoemd. Investeerders in deze bedrijven noemen zichzelf impactinvesteerders. Deze bedrijven sturen niet alleen op financiële KPI’s, maar ook op impactparameters als het aantal mensen dat toegang kreeg tot kapitaal of de reductie aan gebruikte pesticides.

Impact uitdrukken in euro

Impactmeting wint aan belang. Hierbij zijn een aantal zaken belangrijk. Wie is de begunstigde van de impact? Waar bevindt de impact zich? Voegt de impact iets toe aan iets wat al bestaat? Het uitgangspunt bij impactbedrijven wordt intentionality genoemd. De intentie om het verschil te maken zit in de kern van de organisatie vervat.

Er zijn bedrijven die impact en maatschappelijke waarde in euro’s uitdrukken. Zo kun je bijvoorbeeld berekenen wat minder recidive van ex-gevangenen de maatschappij oplevert of hoeveel kosten je bespaart door meer brandwerend materiaal te gebruiken.

Meet je eigen impact

Bedrijven doen ook vaker oefeningen om hun echte waarde (true value) te berekenen en milieukosten worden eveneens vaker becijferd. Impactmeten, true value denken en milieukost-indicatoren worden steeds belangrijkere sturingsparameters in bedrijven.

Hierbij is het belangrijk om goed na te denken over welke effecten je wilt meten of weten en over hoe je deze data gaat verzamelen en opvolgen. Er worden stappen gezet om dit domein toegankelijker te maken. Op impactpad.nl kun je bijvoorbeeld een eenvoudig stappenplan volgen om je impact duidelijker en meetbaarder te maken.

Shared value

Shared value denken heeft een ander uitgangspunt: het vertrekt van een bestaande organisatie en gaat kijken wat dit bedrijf in huis heeft op het vlak van kennis, mensen en producten. Vervolgens worden er maatschappelijke problemen gezocht die in het expertisegebied van dat bedrijf zitten.

Een bekend voorbeeld is Cemex, een grote beursgenoteerde bouwfirma die een bedrijfskans zag in het oplossen van een probleem in sloppenwijken, namelijk de vaak slecht gebouwde en onveilige hutjes. Cemex ontwikkelde een bouwtoolkit met plannen om een huis makkelijk stap voor stap zelf te bouwen én zorgde er ook voor dat al het nodige materiaal (zoals een cementmolen) geleend kon worden.

Door een aantal zaken anders aan te pakken, werd een huis zelf bouwen voor een grotere groep toegankelijk. Door er een aparte business unit rond op te zetten, werd de bouwtoolkit succesvol en konden duizenden huizen erg low budget gebouwd worden. Daarmee maakte Cemex winst, waardoor deze unit telkens groter kon worden en meer diensten en producten ontwikkeld konden worden die een grote vooruitgang betekenen voor mensen die in sloppenwijken wonen.

Bedrijven doorlopen verschillende stadia in hun purpose-denken. Het begint vaak met goede doelen. Dan volgen dikwijls het verduurzamen van het businessmodel en het lanceren van groene of sociale producten of services. Het zoeken naar nieuwe businesskansen met bestaande skills om maatschappelijke problemen te verkleinen is meestal de meest gevorderde stap.

1. Fase 1: donaties/geven
2. Fase 2: reductie negatieve effecten
3. Fase 3: introductie groene producten/services
4. Fase 4: Shared value business model

Zo’n transitie is zeker niet gemakkelijk. Transformationeel leiderschap en degelijke creatieve communicatie spelen daarin een belangrijke rol. Een bedrijf met een mooi parcours op dat vlak is Interface: hoe meer tapijten ze verkopen, hoe meer het CO2-probleem wordt teruggedrongen.